Bołt

In C Rileya rozbrzmiewa dziś pod każdą szerokością geograficzną. Wiemy to, ale zainspirowani afrykańskim wykonaniem z Bamako (Africa Express) i hinduskim z Brooklynu (Brooklyn Raga Massive) chcieliśmy nadać „komórkom” Rileya lokalny, polski koloryt.

Zatem na estradzie Studia im. Lutosławskiego do ksylofonu, klarnetu, skrzypiec dołączyły cymbały, lira korbowa i harmonia trzyrzędowa (niezwykle popularna na polskiej wsi, lecz po II wojnie światowej wyparta przez tańszy akordeon). Kartka Rileya zakręciła się w rytmie mazurka, nasiąknęła ludowym burdonem, zaszlochała cymbałami. Pozytyw wprowadził rys nieco sakralny, pianino echa mieszczańskiego salonu. Nie byliśmy pierwsi, ale w takim składzie In C zabrzmiało po raz pierwszy.

Wszystko zaczęło się w styczniu 1959 roku. To wtedy, w utworzonym dwa lata wcześniej Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia, powstała pierwsza autonomiczna kompozycja, która dała początek polskiej muzyce elektronicznej. 60 lat to cała epoka! To, co wówczas wydawało się nowe, niemożliwe, abstrakcyjnie powabne, dziś pobrzmiewa nutą nostalgii, wpisując się w tak popularny nurt retromanii, spowijający także dawną awangardę. Bez dwóch zdań: tęsknimy za oldskulem!

Pierwsza była Etiuda na jedno uderzenie w talerz Włodzimierza Kotońskiego. Na 60. urodziny polscy kompozytorzy, na zamówienie Programu 2 Polskiego Radia, oddali hołd Etiudzie pisząc utwory nią zainspirowane. Niniejszy album zawiera nagranie tego wyjątkowego koncertu.

Stockhausen - komponujący w domu, z dwojgiem malutkich dzieci za ścianą - postanowił „skomunikować” się z otoczeniem w nietypowy sposób. Utwór napisany dla sześciorga śpiewaków wymagał od nich specjalnej techniki wokalnej (alikwotowej) oraz całkowitego zjednoczenia. Autor zostawił dokładną „instrukcję obsługi”. Każdy artysta ma do dyspozycji: osiem (panie) lub dziewięć (panowie) rytmicznych modeli wokalnych oraz karty magicznych imion bóstw pochodzących z różnych kultur (do swobodnego żonglowania). Wszystko po to, by stworzyć ciąg płynnych 51 formuł, czyli przeprowadzeń, w których za każdym razem inny śpiewak pełni rolę przewodnika - koryfeusza. „Napisałem 75-minutowy utwór oparty na jednym nonowym akordzie B-dur” – miał żartować kompozytor. W istocie ów dźwięk B (za każdym razem odnajdywany na nowo) mieni się - za sprawą alikwotów - zmienną barwą, kontrastami, natężeniem. Wciąga w trans, obezwładnia. „Stimmung jest na pewno muzyką medytacyjną. Czas jest zniesiony” – komentował Stockhausen. - „Wsłuchujemy się we wnętrze dźwięku, we wnętrze widma harmonicznego, we wnętrze samogłoski, we wnętrze”. Pomimo specyficznej techniki wokalnej, aury akustycznej i swoistej filozofii - „wejście” w Stimmung nie jest procesem karkołomnym. Ważna jest deklaracja współuczestniczenia - wspólnego przeżywania, odczuwania, oczyszczenia. Wsłuchiwanie się w siebie i w otoczenie. Harmonia wewnętrzna i zewnętrza. Pełna wolność.