Muzyka źródeł vol. 18 Mniejszości narodowe i etniczne [CD]

Wykonawca: Różni wykonawcy
Data Produkcji: 04.03.2013

Informacja o serii Muzyka Źródeł

        Seria Muzyka Źródeł Polskiego Radia została nazwana „Oskarem Kolbergiem w dźwięku”. Płyty z tej serii prezentują prawdziwe skarby muzycznego folkloru Polski. Nagrania (w wielu przypadkach dziś już historyczne) autentycznych kapel i śpiewaków ludowych, prezentowane są według regionów.

        Kolekcja ta stanowi świadectwo kultury narodowej i jest równocześnie muzyczną mapą regionów Polski. Jej poznanie to droga do kulturowych korzeni. 
    
        Nagrania były dokonywane w różnych warunkach, zarówno u wykonawców w domu podczas terenowych wypraw redaktorów Polskiego Radia, jak i podczas rozmaitych imprez regionalnych bądź ogólnopolskich, wśród których najważniejsze miejsce zajmuje Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu.
        Celem prowadzonej przez lata dokumentacji było utrwalenie szybko zmieniającego się krajobrazu kultury ludowej w różnych regionach Polski, rejestracji muzyki mniejszości etnicznych i narodowych, zamieszkujących nasz kraj, a także Polaków mieszkających obecnie poza granicami kraju. Wybrane nagrania najwybitniejszych wykonawców - ludowych muzyków i śpiewaków znajdują się na wszystkich płytach serii, która obecnie liczy 27 płyt.

Informacja o płycie

Na płycie zamieszczono przykłady muzycznego folkloru Litwinów , Niemców, Żydów, Romów i Rosjan (Staroobrzędowców), zamieszkujących na terenie Polski.

     Litwini zamieszkują północno-wschodnią część Polski w około 50 miejscowościach w gminach Puńsk i Sejny. Społeczność ta charakteryzuje się wysokim stopniem świadomości narodowej, podtrzymywanej przez kościół, organizacje kulturalne oraz szkoły z litewskim językiem nauczania. Najbardziej typową formą muzykowania na tym terenie jest śpiew, natomiast muzyka instrumentalna nie zachowała się do dziś w swej autentycznej postaci. Pieśni reprezentują niemal wszystkie typowe gatunki: pieśni weselne, miłosne, sobótkowe, żniwne,, pogrzebowe oraz kolędy i kołysanki. Pieśni wykonywane są zarówno jednogłosowo, jak i w sposób typowy dla muzyki litewskiej - na głosy. Nagrań dokonano w Żegarach k. Sejn, Pełelach, Puńsku i Kazimierzu.

    Niemcy stanowią najliczniejszą grupę etniczną w Polsce, zamieszkującą Śląsk i Pomorze. Prezentowany na płycie repertuar obejmuje pieśni związane z cyklem świąt roku kalendarzowego i świąt rodzinnych. Cykl doroczny to pieśni wykonywane w okresie adwentu, kolędy bożonarodzeniowe, pieśni wielkopostne i wielkanocne. Cykl obrzędowy reprezentują pieśni weselne, oczepinowe, pogrzebowe. Nagrań dokonano w Górowie Iłowieckim w 1999 roku.

    Staroobrzędowcy, którzy przybyli na ziemie polskie w XVII wieku, zamieszkują obecnie m.in.: w miejscowościach Bór,  Gabowe Grady, Wodziłki i Wojnowo na Suwalszczyźnie. Jest to społeczność mała i hermetyczna, która zachowała nawet dawną gwarę  z okolic Pskowa. Na ich kulturę olbrzymi wpływ miały surowe reguły życia. Aktywność muzyczna Staroobrzędowców skoncentrowana była na początku wyłącznie na śpiewie liturgicznym. Dopiero w XIX wieku Staroobrzędowcy zaadoptowali z tradycji białoruskiej pieśni korowodowe i pieśni towarzyszące etapom obrzędu weselnego. Na płycie jest także późniejszy repertuar pozaobrzędowy – pieśni miłosne, liryczne i obyczajowe, które zostały przejęte z tradycji białoruskiej, ukraińskiej i rosyjskiej. Wszystkie nagrania zostały dokonane w Kazimierzu w 1988 roku.

    Muzyczną kulturę Żydów prezentują na płycie  4 nagrania Majera  Bogdańskiego, urodzonego w 1912 roku w Piotrkowie Trybunalskim i mieszkającego od czasów powojennych w Londynie. Jego nagranie przedstawia pieśń na cześć panny młodej oraz pana młodego, a także opowieść o początku obrzędu , zanim młodzi pójdą pod baldachim.

    Słowacy zamieszkują na Spiszu i Orawie, a ich gwara, obrzędy i pieśni wykazują duże podobieństwo do kultury polskiej. Wszystkie nagrania muzyki słowackiej zamieszczone na płycie zostały dokonane w latach 1998-99 na Spiszu. Jest to wyłącznie repertuar wokalny, obejmujący ballady miłosne, pieśni zalotne, religijne, bożonarodzeniowe i weselne.

    Społeczność Romów w Polsce tworzą cztery grupy – Polska Roma (Romowie nizinni), Bergitka Roma (Romowie górscy lub karpaccy), Lowara i Kelderasza.  Najliczniejszą grupę stanowią Bergitka Roma, mieszkający głównie na Podkarpaciu i w Tatrach. Cechą wyróżniającą grupy romskie jest dziś język. Dialekt grup Lowara i Kelderesza ma duze naleciałości rumuńskie i węgierskie, zaś dialekt Polska Roma wykazuje duże wpływy języka polskiego. Przykłady muzyki romskiej, zamieszczone na płycie, to nagrania pieśni bożonarodzeniowej, melodie taborowe, a także czardasze w wykonaniu Miklosza Czureja oraz zespołów Romano Dżipen z Augustowa, Kałe Jakha z Nowej Huty, Romani Rad z Ziębic. Nagrania zostały dokonane  w latach 1974-99 w Niedzicy, Wigrach, Gorzowie, Płocku.

Wydanie płyty odbyło się przy wsparciu finansowym Instytutu Muzyki i Tańca.