Polskie Radio Chopin

Rzadko się zdarza, by jeden koncert był takim wydarzeniem, aby jeden występ zapisał się jednocześnie w historii muzyki i w historii kraju. Taki właśnie był legendarny dziś recital Witolda Małcużyńskiego. 60 lat po tym koncercie jego zapis ukazuje się po raz pierwszy na płycie CD Polskiego Radia Chopin. 16 lutego 1959 roku cały Kraków żył tylko jednym.

W ten właśnie dzień odbyło się otwarcie wystawy narodowych skarbów, najcenniejszych wawelskich pamiątek. M. in Szczerbiec, listy Chopina, egzemplarze Biblii drukowanych przez Gutenberga wróciły na Wawel do Polski po II wojnie światowej. Było to swoiste święto narodowe. Całą uroczystość uświetnił właśnie recital Witolda Małcużyńskiego – wybitnego pianisty, ucznia Ignacego Paderewskiego, gwiazdy o światowej randze. A jednocześnie człowieka całkowicie pochłoniętego zadaniem zwrócenia skarbów narodowych. Na wawelskiej Sali Senatorskiej zasiadła ówczesna elita: naukowcy, politycy, artyści – m.in. Witold Lutosławski z żoną.

Zapis tego koncertu idealnie oddaje atmosferę tego dnia. Witold Małcużyński, owiany sławą po podboju Ameryk, Azji i Australii, witany iście po królewsku zagrał tak jak oczekiwano. Recital jest pełny emocji i wirtuozerii. Artystę niosły emocje, momentami wywołując kontrowersję. Ale to właśnie, w połączeniu z bezdyskusyjną techniką i wielkim talentem sprawiło, że koncert przeszedł do legendy.

Mieczysław Horszowski był łącznikiem świata końca XX wieku ze sztuką końca wieku XIX: pochodzący ze Lwowa i wykształcony w Wiedniu u legendarnego Teodora Leszetyckiego – profesora połowy najsłynniejszych pianistów stulecia, z Paderewskim i Friedmanem na czele – w młodości chodził na koncerty pod dyrekcją Mahlera, później grał i przyjaźnił się z Ravelem, Szymanowskim, Toscaninim, wreszcie przez ponad pół wieku tworzył niezapomniane duo z Pablem Casalsem i innymi najwybitniejszymi muzykami epoki. Jednocześnie prowadził karierę solową: od początku bardziej jeszcze niż wirtuozerią, olśniewając dojrzałością i muzyczną doskonałością swych kreacji. Mistrz naturalnej, stylowej, lecz śpiewnej i swobodnej gry parokrotnie powracał do rodzinnej Polski. Podczas dwóch wizyt pozostawił po sobie nagrania.

Na płycie „Leopold Stokowski in Poland” znajdziemy, nigdy wcześniej nie udostępnione fonograficznie, jedyne i niepowtarzalne kreacje „Bajki” Stanisława Moniuszki i „Stabat Mater” Karola Szymanowskiego, a także „I Symfonii” Witolda Lutosławskiego. Co prawda ten ostatni nie był zadowolony z interpretacji utworu, ale być może niechęć kompozytora należy złożyć na karb czasu, który minął od wymyślenia i opracowania ostatecznej wersji tej jednej z pierwszych kompozycji Lutosławskiego.

Dla każdego, kto włoży ten krążek do odtwarzacza, ciekawostką będą rozpoczynające płytę zapisy dźwięków z powitania Leopolda Stokowskiego w Polsce, w maju 1959 roku i płytę kończący krótki wywiad ze Stokowskim, przeprowadzony również w maju 1959 przez Witolda Stankowskiego z Polskiego Radia, w warszawskim Hotelu Bristol.

Złożony z trzech płyt CD album stanowi najbardziej reprezentatywną w dotychczasowej (i zresztą bardzo niedługiej, bo datowanej zaledwie na ostatnią dekadę) historii fonografii retrospektywę twórczości kompozytorskiej Eugeniusza Morawskiego (1876-1948). Morawski, rówieśnik Mieczysława Karłowicza i Feliksa Nowowiejskiego, nieco starszy od Karola Szymanowskiego (ur. 1882), w ocenie współczesnych muzykologów polskich i niemieckich stanowi najwybitniejszą osobowość kompozytorską właśnie obok Karłowicza i Szymanowskiego.

Niestety aż 75 procent dorobku kompozytorskiego Morawskiego przepadła podczas Powstania Warszawskiego. Na płytach przedstawione zostaną 3 ocalałe z wojennej pożogi poematy symfoniczne (Don Quichotte, Nevermore i Ulalume) oraz 2 wybitne partytury baletowe – Świtezianka i Miłość, przy czym druga z nich – stanowiąca opus magnum Morawskiego – szerokiej publiczności zostanie zaprezentowana po raz pierwszy.

BARBARA HESSE-BUKOWSKA – RETROSPECTIVE
„Gra Hesse-Bukowskiej – pisał w 1957 roku wielki krytyk i pisarz muzyczny Bohdan Pociej – jest skupiona, dojrzała i bardzo kulturalna. Nie zaliczyłbym artystki do rzędu olśniewających wirtuozów, ale do klasy pianistów nie goniących za błyskotliwym, popisowym efektem, a skoncentrowanych tylko na dokładnym odczytaniu muzyki.” Trudno dziś byłoby trafniej scharakteryzować grę Barbary Hesse-Bukowskiej, jednej z najbardziej zasłużonych dla powojennej polskiej tradycji pianistycznej artystek.

Ten dwupłytowy album, na który nagrania Andrzej Ratusiński wybrał osobiście, stanowi najwszechstronniejszą chyba prezentację sztuki pianistycznej artysty występującego przez lata w najbardziej prestiżowych salach koncertowych Europy, nierzadko u boku takich dyrygenckich sław, jak Leonard Bernstein, Herbert von Karajan czy Wolfgang Sawallich.

Na płytach znajdziemy nagrania koncertów fortepianowych J.S. Bacha, F. Mendelssohna i E. Griega, a także studyjne oraz koncertowe rejestracje prezentujące Andrzeja Ratusińskiego w roli wybitnego interpretatora solowych transkrypcji dzieł Bacha, Liszta i kompozycji Chopina. Maciej Grzybowski opisuje szczegółowo zawartość albumu kończąc słowami artysty:

Z powodów, których mogę się tylko domyślać, te nagrania przeleżały w archiwach ponad czterdzie­ści lat. To szmat czasu, w którym zmieniałem się jako człowiek i dojrzewałem jako pianista dzięki osobistym kontaktom z najwybitniejszymi muzykami ubiegłego stulecia. Proszę więc moich Słuchaczy o potraktowanie tego zapisu jako rejes­tracji archiwalnych.