Marek Grechuta - koncerty. Opole '76 [CD]

Koncert Marka Grechuty i Anawa w 1976 roku wymaga dokładnego umiejscowienia w czasie.Można zapytać: Marek Grechuta i Anawa? W 1976 roku? Wszakże legendarna formacja zakończyła działalność pięć lat wcześniej, a oba artystyczne filary zespołu –Marek Grechuta i Jan Kanty Pawluśkiewicz – poszli własnym drogami. To prawda.

Ale nie minęło pięć lat, a dwóch krakowskich artystów połączył ponownie twórca genialny i szalony: Witkacy. Grechuta i Pawluśkiewicz zabrali się za komponowanie musicalu SZALONA LOKOMOTYWA. I ponownie pracowali wspólnie, zafascynowani materiałem literackim, który potraktowali z iście postmodernistyczną swobodą –wykroili patchwork dramatycznych fragmentów i oprawili je muzyką. Szaloną.

W ciągu minionych pięciu lat obaj twórcy skutecznie realizowali się w indywidualnych projektach. Grechuta założył Grupę WIEM i nagrał dwa doskonałe albumy solowe:DROGA ZA WIDNOKRES (1972) i MAGIA OBŁOKÓW (1974). Nagrywał kolejne „złote przeboje”,w oryginalny sposób mierząc się ze współczesną poezją (Gdziekolwiek) i rozwijając działalność stricte autorską także jako poeta (Godzina miłowania).

Jan Kanty Pawluśkiewicz przedłużył współpracę z formacją Anawa o jeden album i stworzył jedną z najbardziej oryginalnych płyt polskiego… rocka: ANAWA (1973). Rolę wokalisty przyjął na ten jeden raz Andrzej Zaucha, a wśród wielu porywających utworów znalazł się przebój Linoskoczek(Tańcząc w powietrzu). W połowie lat 70. kompozytor rozpoczynał także –trwający do dzisiaj – romans z muzyką teatralną i filmową, tworząc ścieżki dźwiękowe do dzieł w reżyserii m.in. Tomasza Zygadły i Janusza Zaorskiego (rozpoczął także stałą współpracę z Feliksem Falkiem).

Premiera musicalu SZALONA LOKOMOTYWA w reżyserii Krzysztofa Jasińskiego odbyła się latem1977 roku w namiocie Teatru Stu w Krakowie. Marek Grechuta wcielał się w postać Belzebuba, towarzyszyła mu, występująca gościnnie z teatrem, Maryla Rodowicz. Następnie musical (w tym nieodłączny namiot) ruszył na tournée po Polsce, entuzjastycznie przyjmowany choćby przy ul. Towarowej w Warszawie, gdzie występy artystów stały się kulturalną sensacją. Album z nagraniami z musicalu ukazał się w tym samym roku. Warto o tym pamiętać, kiedy słuchamy całej niemal SZALONEJ LOKOMOTYWY w wykonaniu poprzedzającym o pełne dwanaście miesięcy oficjalną premierę tego wielkiego wydarzenia teatralnego i fonograficznego.

Koncert w opolskiej Szkole Muzycznej w dniu św. Jana 1976 roku był imprezą towarzyszącą XIV KFPP w Opolu. W skład zespołu Anawa weszli, obok pianisty i aranżera Pawluśkiewicza,zupełnie nowi muzycy. Świetny krakowski skrzypek Michał Półtorak znany był już z występów w Piwnicy pod Baranami. Perkusista Marian Bronikowski zasilał popularną formację jazzową Extra Ball. Ale kluczem do brzmienia nowego zespołu Anawa A.D. 1976 stał się udział braci Pawła (gitara) i Krzysztofa (gitara basowa)Ścierańskich. Ci dwaj młodzi wirtuozi od 1975 roku grali w zespole Laboratorium, jednej z najciekawszych formacji fusion w historii polskiego jazzu.

A jak zabrzmiała ta nowa Anawa? Nieomal w niczym nie przypominała tej dawnej. Muzyka zespołu charakteryzowała się oszczędnością, wręcz minimalizmem (co było w duchu albumu DROGA ZA WIDNOKRES), zważywszy więc na „romantyczność” aranży dawnych piosenek, musiały one ulec radykalnej zmianie. I uległy. Koncert otwiera awangardowa Kantata. Złote przeboje reprezentują m.in. Dni, których nie znamy i Twoja postać (ta ostatnia piosenka broni się wyjątkowo dobrze w „okrojonej” orkiestracji). Nic nie tracą Krajobraz z wilgą i ludzie oraz Wędrówka.

Znalazły się tutaj utwory premierowe: Ikar (do wiersza L.A. Moczulskiego), Historia pewnej podróży (genialna przypowiastka filozoficzna Grechuty) i Muza pomyślności – już wkrótce kolejny wielki hit Grechuty w duecie z Teresą Iwaniszewską-Haremzą. Uroczą ciekawostką jest „eksportowa wersja” Godziny miłowania, przygotowana specjalnie na występy na Kubie (gra basisty to zaiste latynoskie szaleństwo, zaś leniwy śpiew całego zespołu zabawnie kontrastuje z gorącymi rytmami).

Jednak trzon repertuaru tego koncertu stanowi cały nieomal materiał SZALONEJ LOKOMOTYWY,prezentowany po raz pierwszy w aranżacji z jednej strony surowej w stosunku do instrumentalnych fajerwerków, jakie miała przynieść gotowa płyta z musicalem, z drugiej – materiał w zasadzie gotowy, zawierający już wyrafinowane aranżacyjne niuanse przypisane kolejnym kompozycjom. Gorąco zachęcam do porównania tych wczesnych wersji z gotowym dziełem, wznowionym niedawno w zremasterowanej wersji przez Polskie Radio w ramach „Antologii” Jana Kantego Pawluśkiewicza(vol. 3 „Marek Grechuta”). Szalona muzyka o sile lokomotywy!

Daniel Wyszogrodzki, 2014

wyszogrodzki.pl